Het is me opgevallen dat de begrippen instinct of instinctief handelen en intuitie in mijn omgeving door elkaar gebruikt worden. Maar ik weet niet zeker of we allemaal dezelfde betekenis geven aan die woorden. Betekenen de begrippen ook echt hetzelfde of is er een verschil tussen instinctief handelen en intuitie? En wat betekent instinct?
Wat is instinct?
Ik begin met de laatste vraag: Wat houdt instinct in? In het Etymologisch woordenboek van het Nederlands staat dat het woord ”instinct” is afgeleid van het Latijnse woord īnstīnctus. Wat vrij vertaald “impuls” betekent.
Wat is je instinct dan? Instinct is een aangeboren hulpmiddel dat ons helpt om te overleven.
Volgens de Wiki is een instinct een aangeboren gedragspatroon. Je kunt instinct dus niet aanleren, ontwikkelen of onderdrukken.
We reageren automatisch op een situatie uit onze omgeving. We doen dus iets zonder er bij na te denken. Als een reactie op die gebeurtenis.
Bijvoorbeeld
Je komt thuis na een gezellig avondje uit met vrienden. Alle lichten in huis zijn nog uit. Je partner staat achter de voordeur maar dat had je niet gezien. Nog voordat jij het licht aan doet laat je partner je schrikken.
Jij schrikt je de rambam en instinctief geef je je partner een keiharde klap. Het is een automatische reactie, een reflex omdat je zo geschrokken bent. Je partner druipt af met een bloedneus. En jij komt van de schrik bij met een glaasje water.
Instinct heeft met gedrag te maken. Met dingen die je doet. Terwijl intuitie met gevoel te maken heeft. Iets dat je van binnen uit voelt. Maar daar later in deze blog meer over.
Wat is een ander woord voor instinct?
Een synoniem voor het woord instinct is natuurdrift, natuurlijke drang of biologische neiging om iets te doen. Een impuls, automatische reactie of reflex eigenlijk.
Je kent misschien de volgende woorden wel:
• Killersinstinct
Van een spits die in elke voetbalwedstrijd een doelpunt maakt zeggen we dat die een killerinstinct heeft. Want de spits scoort (gedrag) automatisch en makkelijk als in een reflex. Het is aangeboren, want lang niet iedereen die in de spits staat scoort in elke wedstrijd.
• Moederinstinct
Een aangeboren gedrag dat moeders hebben om hun kind te verzorgen en beschermen zodat ze veilig op kunnen groeien. Een mooi voorbeeld was toen ik een keer op vakantie was met vrienden.
De kinderen waren aan het rennen en dollen dicht bij de klif. Opeens verloor een van de jongens zijn evenwicht. Ik keek naar hem en zag hem in gedachten al vallen. Maar als door een bij gestoken trok zijn moeder hem vliegensvlug aan zijn shirt onze kant op.
Hij was geschrokken, zij was geschrokken en we hebben nog lang na gepraat over dit voorval. Als een leeuwin beschermede ze haar kind. In een reflex. Een automatische reactie, om haar kind te beschermen.
• Overlevingsinstinct
We hebben het allemaal. Stel iemand komt met gebalde vuisten op je af lopen. De meeste van ons vechten terug alsof ons leven er vanaf hangt. Wat misschien ook echt zo is op dat moment.
Anderen rennen zo hard als ze kunnen weg om zo te ontsnappen aan het gevaar. Maar ook hier doen we iets zonder er bij na te denken als een automatische reactie op een situatie in onze omgeving.
• Zakelijk instinct
Dit zeggen we van ondernemers die van nature een gevoel hebben om succesvol zaken te doen. “Ze hebben er een neus voor”, zeggen we dan. Het lijkt alsof ze een aangeboren iets hebben om met de juiste mensen in zee te gaan.
Of producten te verkopen waar vraag naar is. Want lang niet iedere ondernemer is succesvol. Eerlijk is eerlijk, er zijn meer redenen dan zakelijk instinct voor het succes van een bedrijf. Toch is het hebben van zakelijk instinct fijn voor een ondernemer lijkt mij.
Intuitie
Intuitie is iets dat in de mens is ingebouwd en wat we kunnen ontwikkelen. Je kunt het omschrijven als weten zonder dat je er over na hebt gedacht. Zoals vrouwelijke intuïtie. Sommige vrouwen voelen aan hun water als iets niet klopt.
Als hun kind een leugentje vertelt of als hun partner vreemdgaat.
Intuïtie is iets dat je kunt ontwikkelen. Het is aangeleerd. Terwijl we geboren worden met instinct. Intuitie kun je zien als de fenomenale verwerking van informatie. Informatie die te ingewikkeld is voor ons verstand. Bijvoorbeeld de partnerkeuze.
Psycholoog Ap Dijksterhuis auteur van het boek: “Het slimme onbewuste” laat weten dat ons onbewuste 20.000 keer meer informatie kan verwerken dan onze hersens.
Om het wat duidelijker te maken deel ik nu wat voorbeelden van intuitie.
Het onderbuikgevoel dat je hebt als je een leuke man of vrouw ziet. Je hebt een goed gevoel bij die persoon of juist helemaal niet. Een partner kiezen doen we voor een groot deel via onze intuitie.
Zo ook het kopen van een nieuw huis. Bij binnenkomst tijdens een bezichtiging voelen we direct of het huis goed voelt of niet. Tijdens een sollicitatiegesprek kun je een raar onderbuikgevoel krijgen of juist een heel fijn gevoel.
Of bij je partner die vreemdgaat kun je een gevoel hebben dat er iets niet klopt.
Allemaal voorbeelden waar onze intuitie ons aangeeft dat iets klopt of niet. Vaak baseren we onbewust beslissingen in ons leven op basis van intuitie.
Wat is het verschil tussen instinct en intuitie?
Instinct is een vaardigheid waarmee we geboren worden. Intuitie is een gevoel dat ons helpt om beslissingen makkelijk te nemen. Het verschil tussen instinct en intuitie is het verschil tussen aangeboren en aangeleerd.
Door te leren luisteren naar onze intuitie wordt het sterker. Zonder het te ontwikkelen kunnen we het niet gebruiken. Terwijl we instinct nodig hebben als we in gevaar zijn. We kunnen het zonder erover na te denken gebruiken het is een beschermend reflex.
Instinctief handelen en intuitie
Nu weten we wat instinct is. Maar wat is instinctief handelen nu eigenlijk?
We weten in ieder geval wat het niet is. Het is dus geen gevoel, want het heeft alles te maken met “iets impulsief doen”. De aangeboren, niet te onderdrukken reflex die zorgt dat we een situatie overleven.
Alle dieren en mensen op aarde hebben instinct. En als je naar dat instinct handelt dan heet dat instinctief handelen.
Instinctief betekenis
Wat betekent instinctief?
Eigenlijk betekent het onbewust. Een ander woord voor instinctief is automatisch of willekeurig.
Soorten instinctief gedrag
Wat is instinctief gedrag?
Alles wat je automatisch doet om jezelf te beschermen als je in gevaar bent, is instinctief gedrag. Er zijn 3 soorten instinctief gedrag: vechten, vluchten of verstijven. Er gebeurt wat in de omgeving, je schrikt, wordt bang en onbewust pats boem daar is je reactie. Een impuls.
Voorbeelden instinctief gedrag
Vluchten
Stel je bent in een volle concertzaal en er breekt brand uit. Dan zie je dat mensen gaan vluchten. Sommige mensen vallen in alle chaos die ontstaat. We vergeten om beleefd te zijn en onbewust worden mensen vertrapt. We doen instinctief alles om onszelf in veiligheid te brengen.
Verstijven
Je bent in het bos aan het wandelen en je komt oog in oog te staan met een wolf. Je verstijft en blijft de wolf aankijken. Je bent doodsbang dat hij je aanvalt, dus je blijft van schrik stokstijf staan.
Wat betekent instinctief handelen?
Instinctief reageren is instinctief handelen. Je reageert impulsief op iets dat voor jou gevaarlijk is. Zonder er over na te denken.
Samenvatting
Kort samengevat is dit het cruciale verschil tussen instinct of instinctief handelen en intuitie.
• Wanneer het lichaam spontaan reageert op een situatie, wordt dat instinct genoemd.
• Wanneer de ziel spontaan reageert, wordt dat intuïtie genoemd.
• Ze lijken op elkaar en toch is het een wereld van verschil.
• Instinct is van het lichaam - het grove.
• En intuïtie is van de ziel - het subtiele.
• Een onderbuikgevoel noemen we een intuïtie. Het is een gevoel.
• En een onderbuikreactie is een instinct. Het is iets dat je doet.
• En tussen instinct en intuitie zit ons verstand (onze hersens) dat nooit spontaan reageert.
• Instinct is dieper dan ons verstand en intuïtie is hoger dan ons verstand.
• Beiden gaan het verstand te boven :-).
Dus iemand die instinctief handelt doet dat om zichzelf te beschermen. Het is impulsief gedrag en we zijn ermee geboren. We kunnen het niet aanleren, ontwikkelen of onderdrukken.
Als er gevaar is dan, past boem zomaar uit het niets doen we zonder te aarzelen wat nodig is om onszelf te verdedigen. Het is krachtig, fel en direct. Bijna primitief of dierlijk te noemen.
En onze intuitie is zacht en rustig op de achtergrond aanwezig. Het is een gevoel. Iets dat we weten en in de onderbuik voelen. Er is een spreekwoord voor: “Ik voel het aan mijn water”. Intuitie ontwikkelen en versterken kunnen we allemaal. We kunnen het leren gebruiken.
En door er naar te luisteren kun je niet alleen betere beslissingen nemen dan wanneer je er over nadenkt. Maar ook nog eens veel sneller volgens psycholoog Ap Dijksterhuis.
Waar ga jij voor? Je intuïtie volgen of eindeloos alles overdenken?
